Τι λένε οι ειδικοί
Η Margaret Singer, κλινική ψυχολόγος και ερευνήτρια λατρείας, λέει για τις καταστροφικές ομάδες ότι:
Είναι αυταρχικοί στη δομή εξουσίας τους. O παντοδύναμος ηγέτης δεν λογοδοτεί σε κανέναν. Οποιαδήποτε εξουσία έχουν οι υφιστάμενοι είναι συνήθως να τους επιτρέπει να κρατούν τα μέλη υπό έλεγχο και να εκτελούν τις εντολές του αρχηγού.
Τείνουν να είναι ολοκληρωτικοί στον έλεγχο της συμπεριφοράς των μελών – τα μέλη αναμένεται να αφιερώνουν όλο και περισσότερο από τον χρόνο, την ενέργεια, τις δεξιότητες, τα χρήματα και τους πόρους τους στους στόχους της ομάδας. Η ιδέα είναι ότι μόνο όσοι είναι πλήρως αφοσιωμένοι θα επιτύχουν τον τελικό στόχο.
Τα μέλη καταλήγουν να κάνουν περισσότερα μαθήματα, να κάνουν μεγαλύτερες δωρεές, να εργάζονται δωρεάν για τον αρχηγό της ομάδας, ο οποίος χαίρεται να έχει δημιουργήσει δωρεάν ιστοσελίδες, επαγγελματικές κάρτες σχεδιασμένες δωρεάν, δωρεάν νομικές και ιατρικές συμβουλές, δωρεάν μασάζ και ούτω καθεξής! Σε ορισμένες ομάδες ο ηγέτης υπαγορεύει τι φορούν τα μέλη, τι τρώνε, τι δουλεύουν, ξοδεύουν τα χρήματά τους, με ποιον έχουν σχέσεις, με ποιον παντρεύονται ή κάνουν σεξ, συχνά με απίστευτη λεπτομέρεια.
Η ιδεολογία των καταστροφικών λατρειών τείνει επίσης να είναι ολοκληρωτική, με ασπρόμαυρη σκέψη. Και οι ικανότητες λήψης αποφάσεων των μελών έχουν αλλοιωθεί σημαντικά από το δόγμα.
Έχουν διπλά σύνολα ηθικής – υπάρχει ένα σύνολο κανόνων για τον ηγέτη και ένα άλλο σύνολο κανόνων για τα μέλη. Για παράδειγμα, τα μέλη είναι άγαμα αλλά ο αρχηγός κάνει σεξ με όλους. Τα μέλη δεν μπορούν να επικρίνουν τον ηγέτη, αλλά ο ηγέτης τα επικρίνει συχνά. Τα μέλη ομολογούν τα πάντα με ειλικρίνεια στην ομάδα, αλλά λένε ψέματα στους ξένους για να τους στρατολογήσουν.
Επιπλέον, υπάρχει συνήθως μια φιλοσοφία για τους ξένους και μια διαφορετική φιλοσοφία για τον «εσωτερικό κύκλο», ο τελευταίος κρύβεται έως ότου τα μέλη κατηχηθούν και είναι «έτοιμα» να το καταλάβουν.
Οι μη καταστροφικές ομάδες, από την άλλη πλευρά, είναι ανοιχτές και ειλικρινείς σχετικά με τις ιδεολογίες και τα πιστεύω τους.
Για τους ηγέτες της λατρείας, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Αυτό τους επιτρέπει να κάνουν βασικά αυτό που τους αρέσει, χωρίς ήθος ή ηθική. Να θυμάστε ότι πολλοί ηγέτες είναι ψυχοπαθείς, με ό,τι αυτό συνεπάγεται!
Οι ηγέτες της λατρείας είναι αυτοδιοριζόμενοι και συνήθως έχουν μια ειδική αποστολή στη ζωή με ειδικές πληροφορίες για τους οπαδούς. Έχουν ανακαλύψει, ή τους έχουν δοθεί από άλλες δυνάμεις, πράγματα όπως νέες μεθόδοι θεραπείας, απόκτησης χρημάτων και μεγάλου πλούτοπυ, επικοινωνία με τον Θεό, επιτυχία σε κάθε πτυχή της ζωής, πρόσβαση σε βαθιά προσωπική δύναμη, πολιτική εξουσία κ.λπ.
Οι ηγέτες της λατρείας είναι χαρισματικοί και κυριαρχικοί – έχουν αρκετή γοητεία ή έλξη για να προσελκύουν, να χειραγωγούν και να ελέγχουν τους οπαδούς τους. Πείθουν τους θιασώτες τους να εγκαταλείψουν τις οικογένειές τους, τις δουλειές τους, τις σπουδές τους κ.λπ. προκειμένου να ακολουθήσουν αυτούς ή τα δόγματά τους. Και φανερά ή κρυφά, τελικά παίρνουν τον έλεγχο των περιουσιακών στοιχείων, των χρημάτων και της ζωής αυτών των ανυποψίαστων ανθρώπων.
Επικεντρώνουν τη λατρεία των μελών στον εαυτό τους – Σε μη καταστροφικές ομάδες, οι ηγέτες διατηρούν τη λατρεία και την προσοχή στους στόχους των ομάδων, είτε αυτοί είναι πολιτικοί, θρησκευτικοί, εκπαιδευτικοί ή κάτι άλλο. Στις καταστροφικές λατρείες, οι ηγέτες κρατούν την προσοχή στραμμένη προς τον εαυτό τους. Μπορεί να το κρύψουν αυτό, προσποιούμενοι ταπεινά ότι δεν θέλουν ή δεν χρειάζονται έπαινο. Αλλά χρησιμοποιώντας κρυφά τον έλεγχο του νου για να δημιουργήσουν εξάρτηση και υπακοή στους οπαδούς, σε βαθμό που συνήθως η ευημερία των μελών συνδέεται με την ευημερία του ηγέτη.
Αν σκεφτείτε ότι πολλοί ηγέτες είναι ψυχοπαθείς , αυτό είναι λογικό καθώς συχνά ο ψυχοπαθής χρειάζεται αυτού του είδους την προσοχή. Αυτό που θέλουν είναι δύναμη, εξουσία πάνω στους άλλους.
Οι λατρείες φαίνεται να είναι καινοτόμες και αποκλειστικές – Οι ηγέτες της λατρείας ισχυρίζονται ότι είναι «αντι-συστημικοί» και κατά της παράδοσης, έχουν νέους και διαφορετικούς τρόπους ζωής που ισχυρίζονται ότι είναι ο μόνος τρόπος για να επιβιώσουν με επιτυχία στον σημερινό κόσμο των προβλημάτων και των δυσκολιών. Και αυτό είναι διαθέσιμο μόνο σε μέλη της ομάδας που μένουν με τους ηγέτες.
Οι καταστροφικές λατρείες έχουν συνήθως δύο σκοπούς – τη στρατολόγηση νέων μελών και τη συγκέντρωση κεφαλαίων. Και άλλες ομάδες το κάνουν, φυσικά, για να βελτιώσουν τη ζωή των μελών ή να συνεισφέρουν στην κοινωνία. Η διαφορά είναι ότι στις καταστροφικές λατρείες, όλη η δουλειά και τα κεφάλαια εξυπηρετούν τη λατρεία ή πιο συγκεκριμένα, τους ηγέτες.
Διαφορές
Αυτές οι διάφορες πτυχές θα φανούν σε διαφορετικούς βαθμούς σε διαφορετικές καταστροφικές λατρείες. Μερικοί είναι πολύ ελεγκτικοί με τη ζωή σε κοινότητες, τον ίδιο κώδικα ενδυμασίας, τις ελεγχόμενες σχέσεις κ.λπ., ενώ άλλοι έχουν μέλη που συνεχίζουν να ζουν στο σπίτι τους και να εργάζονται στις δικές τους δουλειές.
Ορισμένες καταστροφικές λατρείες θέλουν τα μέλη να μείνουν για μια ζωή. Άλλοι στοχεύουν να έχουν τα μέλη να παρακολουθούν τα μαθήματά τους για 2 ή 3 χρόνια, γνωρίζοντας ότι θα απομακρυνθούν μετά από αυτό το διάστημα. Ορισμένες ομάδες έχουν μικρούς αριθμούς ατόμων, όπου ο καθένας πληρώνει πολλά χρήματα. Άλλοι έχουν μεγαλύτερους αριθμούς που ο καθένας πληρώνει μικρότερο ποσό.
Υπάρχουν ομάδες με πολλή σεξουαλική κακοποίηση ( όπου εμπλέκεται ο έλεγχος του μυαλού, είναι πάντα σεξουαλική κακοποίηση λόγω της διαφοράς ισχύος συν το γεγονός ότι δεν μπορεί να υπάρξει «ενημερωμένη» συναίνεση λόγω της χειραγώγησης) και σε άλλες ομάδες φαίνεται ότι υπάρχει λίγη ή καθόλου.
Ή είναι κρυμμένη απ’ τα μάτια των πολλών σεξουαλική κακοποίηση. Οι χειριστές και οι ψυχοπαθείς γνωρίζουν ότι η σεξουαλική οικειότητα με κάποιον είναι ένας απίστευτα ισχυρός τρόπος για να τον ελέγχεις και συχνά είναι το τελευταίο βήμα στην «αντικειμενοποίηση» ενός ατόμου (δεν τον αντιμετωπίζεις πλέον ως άτομο, αλλά ως αντικείμενο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί).
Περισσότερες διαφορές
Η γλώσσα ή η ορολογία που χρησιμοποιείται σε επικίνδυνες λατρείες θα διαφέρει επίσης από άλλες ομάδες. Άλλωστε χρειάζονται κάτι για να διαφοροποιηθούν από τους ξένους! Η γλώσσα τους επιτρέπει να αισθάνονται ανώτεροι, επιβεβαιώνοντας ότι γνωρίζουν πράγματα που δεν γνωρίζουν οι ξένοι.
Ωστόσο, η πιο προσεκτική εξέταση συχνά αποκαλύπτει ότι οι ομάδες έχουν τις ίδιες ιδέες, απλώς βάζουν διαφορετικές λέξεις γύρω τους . Η «ουράνια απάτη» και η «υπερβατική απάτη» επιτρέπουν σε 2 διαφορετικές ομάδες να λένε ψέματα και να εξαπατούν τους ξένους για να τους στρατολογήσουν, ή όπως πιστεύουν τα μέλη, «να τους επηρεάσουν για το καλό τους».
Μια ομάδα λέει ότι λειτουργεί στο επίπεδο της οντολογίας (τη μελέτη του είναι), ενώ μια άλλη προσφέρει την ευκαιρία να βρεις τον «αυθεντικό εαυτό» και μια τρίτη προσφέρει το «ιδανικό εσύ». Είναι το ίδιο εφήμερο δόγμα με διαφορετικές λέξεις για να το περιγράψεις.
Εξέλιξη
Οι λατρευτικές ομάδες έχουν εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια έτσι ώστε η καθιερωμένη ιδέα των επικίνδυνων λατρειών με ανθρώπους να ντύνονται τα ίδια, να ζουν σε μια κοινότητα, να είναι χορτοφάγοι, δεν ισχύει πλέον. Υπάρχει μια τεράστια ποικιλία διαφορετικών τύπων λατρειών στις μέρες μας – εμπορικές λατρείες, θρησκευτικές λατρείες, θεραπευτικές λατρείες, λατρείες πολεμικών τεχνών, λατρείες άρσης βαρών, λατρείες αλόγων, λατρείες ντυσίματος μαλλιών και ούτω καθεξής.
Και στις μέρες μας οι ίδιες οι λατρείες θα εξελιχθούν. Αν είναι προς το συμφέρον ενός αρχηγού ομάδας να αλλάξει (επειδή θα προσελκύσει περισσότερα μέλη ή θα βγάλει περισσότερα χρήματα ή επειδή κάποιος τον έχει εκθέσει για την ψυχοπάθεια του) θα αλλάξει με όποιον τρόπο τον βολεύει .
Για παράδειγμα, ένας ηγέτης λέει ότι οι διδασκαλίες του δεν είναι πνευματικές, αλλά αργότερα γίνεται φανερό ότι πολλοί άνθρωποι στη γειτονιά του μιλούν για πνευματικότητα, τότε ξαφνικά οι διδασκαλίες του είναι πνευματικές! Ή καθίσταται πλεονεκτικό για έναν ηγέτη να μεταφέρει την ομάδα του αλλού, σε περιοχή μακριά απ’ την προηγούμενη ή να αλλάξει από ομάδα ψυχοθεραπείας σε ομάδα NLP ή να μετακινηθεί από την εργασία στον τομέα της προσωπικής ανάπτυξης για να επεκταθεί στον επιχειρηματικό κόσμο.
Και αυτές οι αλλαγές ερμηνεύονται εκ νέου για τους οπαδούς ως ωφέλιμες για αυτούς, έτσι γίνονται γρήγορα αποδεκτές.
Ρόμπερτ Λίφτον
Ο Robert Lifton, ο οποίος μελέτησε τα αποτελέσματα των κινεζικών προγραμμάτων πλύσης εγκεφάλου στη δεκαετία του 1950, λέει ότι είναι σωστό να χρησιμοποιείται ο όρος λατρεία, όταν υπάρχουν οι εξής συνθήκες:
1. Υπάρχει ένα σύνολο πρακτικών ολοκληρωτισμού ή σκέψης μεταρρύθμισης
2. Υπάρχει μια μετατόπιση από τη λατρεία της πνευματικής διδασκαλίας γενικά, στη λατρεία του ηγέτη.
Μια γνήσια πνευματική αναζήτηση από τα κάτω (τα μέλη αναζητούν ειλικρινά κάτι) που εκμεταλλεύεται από πάνω ο αρχηγός της σέχτας.
Έτσι, ενώ οι επικίνδυνες λατρείες μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικά συστήματα πεποιθήσεων και μπορεί να φαίνονται διαφορετικά, όλες έχουν ένα κεντρικό θέμα. Και το θέμα είναι ότι το σύστημα πεποιθήσεων χρησιμοποιείται και καταχράται από τον ηγέτη για να ικανοποιήσει τις δικές του επιθυμίες, ανάγκες και κρυφές ατζέντες.
Το σύστημα πεποιθήσεων μπορεί να είναι αρκετά αξιόλογο ή ευγενές για να κρατά τα μέλη ενωμένα, την ίδια στιγμή που ο ηγέτης το χρησιμοποιεί ως εργαλείο για δικό του όφελος, εις βάρος των μεμονωμένων μελών.